Paisley šara, bogata istorijom i simbolikom, dugo je fascinirala ljubitelje mode, nudeći narativ koji prevazilazi kulture i epohe. Ovaj složeni motiv, karakterističan po svom prepoznatljivom obliku uvijene suze, ima rodoslovlje koje je podjednako složeno kao i sam dizajn. Prisvajala ga je persijska kraljevska porodica, američki kauboji, Beatlesi i mnogi drugi.
Šta je Paisley?
Poreklom iz Persije, veruje se da paisley šara simbolizuje život i večnost, oličavajući besprekorno proticanje vremena. Njen dizajn, koji podseća na savijeno čempresovo drvo, biljku koja se u persijskoj kulturi često povezuje sa besmrtnošću i tugom, odražava duboko ukorenjenu vezu sa filozofskim i duhovnim etosom tog regiona. Putovanje šare sa Istoka na Zapad svedoči o međusobnom preplitanju kultura kroz trgovinu, naročito duž Puta svile, gde je privukla pažnju evropskih trgovaca i na kraju našla svoje mesto u tkaninama zapadne mode.
Poreklo Paisleya
Nazvana boteh ili buta, što znači „cvetni pupoljak“ ili „grančica sa listovima“ na persijskom, suzasta šara korišćena u paisley uzorku ima istoriju koja seže čak do 2.000 godina pre nove ere. Veruje se da potiče od zoroastrijskog simbola, drevne persijske religije, koja prikazuje čempres i cveće- simbol života i plodnosti.
Motiv se pojavio u Indiji oko 11. veka, posebno u regionu Kašmira, i počeo se pojavljivati na luksuznim odevnim predmetima u 16. veku tokom vladavine Akbara. U ovom periodu, kašmirski šal postao je važan deo elitne kulture, na celu sa persijskim kraljevima. Prestiž šala poticao je ne samo iz složene lepote odevnih predmeta, već i iz njihovog kvaliteta i ogromne količine vremena i truda potrebnog za njihovu proizvodnju. Tkan od finog pašminskog, ručno obrađivanog vlakna, za izradu jednog šala bilo je potrebno najmanje 18 meseci.
Paisley kroz istoriju
Paisley je najpoznatiji po luksuznim kašmirskim šalovima. Tkani od fine kozje dlake i izuzetno meki, ovi šalovi su razmenjivani među persijskom aristokratijom tokom 16. veka. Kraljevi su poklanjali svojim podanicima kašmirske šalove kao vrstu khil’ata, ili „plašta časti“. Nudeći ovako skupoceni odevni predmet, vođa je mogao da potvrdi svoj autoritet i dodeli zasluge svojim zvaničnicima. Iako su khil’at šalovi bili izrađivani u raznim dezenima, paisley uzorak je bio posebno popularan.
Evropski paisley
Priča o migraciji kašmirskog šala u Evropu počinje u drugoj polovini 18. veka, kada su službenici i vojnici Istočnoindijske kompanije, vraćajući se iz kolonija, donosili ove odevne predmete kao luksuzne poklone za svoje najmilije. Ubrzo su postali osnovni deo garderobera žena viših slojeva širom Evrope, uključujući francusku caricu (i Napoleonovu ženu) Žozefinu, koja ih je obožavala.
Kako su luksuzni šalovi postajali sve popularniji širom Evrope, kašmirski proizvođači više nisu mogli da zadovolje potražnju, pa su evropski proizvođači tekstila počeli da proizvode jeftinije imitacije za prodaju na lokalnom tržištu. Mnogi su u početku proizvedeni u Norviču i Edinburgu, ali je grad Paisley ubrzo preuzeo tržište i postao vodeći proizvođač kašmirom inspirisanih vunenih šalova u ranom 19. veku. Književnik i trendseter tog vremena- Oscar Wilde, bio je poznat po nošenju paisleya, a ovaj uzorak je bio široko prihvaćen od strane Aestetic i Art Nouveau pokreta.
Kako je 19. vek odmicao, paisley je postao stilski znak progresivnog boemskog ukusa.
Paisley u 20. veku
Paisley je doživeo novi procvat kasnije, 60-ih i 70-ih godina, kada je hippie moda posebno dala prednost istočnjačkim printovima. Označavao je egzotiku koju su popularizovali Beatlesi, nakon što su posetili Indiju. John Lenon je čak i svoj Rolls Royce ukrasio istočnjačkim motivima. U vreme kada su mladi ljudi prigrlili psihodeličnu umetnost i modu, paisley se savršeno uklapao sa svojim bogatim detaljima i živim bojama.
Paisley bandane su čak dobile simbolična značenja u SAD-u. Tako su ih, na primer, gej muškarci u San Francisku 70-ih godina nosili da označe seksualne preferencije, dok su 80-ih LA organizovane kriminalne grupe, Bloods i Crips, nosile kao znak raspoznavanja.
U eri globalizacije i međukulturalnog uticaja, boteh motiv se može naći u dizajnu i tekstilu u svakom delu sveta. Ovo se ogleda u različitim imenima koja mu se pripisuju: „list palme“ u Francuskoj, „svinjski but“ u Kini, „krastavci“ u Rusiji—lista se nastavlja. Duboko ukorenjen u širokom spektru kultura, njegova trajna privlačnost izgleda da prevazilazi vreme, predstavljajući vizuelnu povezanost sa drevnom prošlošću. Žene iz Paisleya, koje su tkale šalove za evropsko tržište u 1800-im godinama, bile su ključne u uvođenju paisley šare u zapadnu mejnstrim kulturu, doprinoseći njenoj širokoj popularnosti koja je i dalje aktuelna.
I danas je rado korišćen patern..
Brendovi inspirasani boho stilom kao sto su Etro, Ulla Johnson, Chloe, Isabel Marant i Zimmermann, obavezno u svojim kolekcijama eksperimentišu sa paisley dezenom. Street fashion brendovi Zadig & Voltaire i All Saints ga rado koriste kako bi istakli rock reference, aludirajući na motive sa bandana.
Paisley ostaje popularan uzorak i danas. On je kitnjast i luksuzan, a čak i u najjednostavnijim oblicima sadrži inherentnu umetničku vrednost koja privlači pogled. Bilo da krasi ćoškove raskošnog tepiha ili prekriva pamučnu bandanu, čini se da ni u jednom smislu modno ne zastareva.
Foto: Pinterest