Ima ih manje nego što mislite: Rediteljke koje su nagrađene Zlatnom palmom

Mesto na kojem se od 1946. godine sreću ljubitelji filmova i mode, blistavi i glamurozni Kanski filmski festival, ove godine održava se 77. put – sa većim brojem autorki nego ikad. Da je počelo da se radi na rodnoj jednakosti na festivalu, bilo je jasnije prošle godine, kada su mnoge rediteljke prikazale svoje filmove – u zvaničnoj konkurenciji i u sporednim programima. Takođe, glavna nagrada festivala, Zlatna palma, dodeljena je rediteljki Justine Triet za film Anatomija pada. Zlatnu palmu dobila je i Julia Ducournau 2021. za Titane. Sve ovo zvuči pozitivno, ali ako se uzme u obzir da je Zlatnu palmu za režiju pre njih za film osvojila samo Jane Campion, 1992. godine za film Piano, shvata se da su rediteljke godinama bile previđane. 

Žene koje su osvojile nagrade poslednjih godina na Filmskom festivalu u Kanu, pridružuju se samo nekolicini drugih koje su to učinile tokom istorije Kanskog festivala. Pre pomenutih rediteljki, nagrada za najboljeg reditelja dodeljena je ženama samo dva puta – 1961. Juliji Solncevoj za film „Chronicle of Flaming Years“ i onda, 71 godinu kasnije, Sofiji Kopoli za film The Beguiled 2017. godine. Jedna od prvih dobitnica na inauguracijskom Kanskom festivalu 1946. godine bila je Bodil Ipsen, danska glumica koja je postala rediteljka sa deset filmova iza sebe. Među muškarcima koji su pobedili te godine su bili David Lean, Billy Wilder i Roberto Rossellini. Za razliku od Bodil Ipsen, njihova imena su i danas široko poznata. To je samo dokaz kako se ženski uspesi postepeno brišu zbog određene tendencije u filmskoj kritici i pisanju istorije festivala da se ne pominju pobede žena jednako često kao muškaraca.

Zašto su rediteljke godinama bile previđane na Kanskom filmskom festivalu i uopšte na filmskim festivalima?

Rediteljke koje nisu ni bile u konkurenciji

Gledajući istoriju Kanskog festivala, festival je retko uključivao rediteljke u trku za glavne nagrade, što uključuje čak i one koje se generalno smatrajunajboljim rediteljkama Francuske. Agnes Varda (1928-2019) na primer. Često nazivana „kumom francuskog Novog talasa“, bila je veoma produktivna. Međutim, takmičila se samo jednom na Kanskom festivalu 1962. godine sa filmom Cléo od 5 do 7. Te godine su nagrade dobili samo muškarci. 

Claire Denis je jedna od najpoznatijih francuskih rediteljki. Njen jedini film koji se takmičio na Kanskom festivalu bio je „Čokolada“ (1988). Najpoznatiji film Denis je „Beau Travail“, meditacija o muškom identitetu u krizi. Opšte je priznat kao jedan od najboljih filmova svih vremena, ali, uprkos kritičkom uspehu, nije bio odabran za festival.

Filmovi Catherine Breillat fokusiraju se na žensku seksualnu želju. Slavi se za rad koji iskreno prikazuje seksualnost adolescenata, poput „Prava devojka“ (1976) i „36 Filette“ (1988). Njen film „Romansa“ (1999) je hrabra istraživanja sukobljene intimnosti. U Francuskoj, međutim, njen rad je u početku tretiran kao pornografski i često je cenzurisan. Tek u poslednjih nekoliko godina počeo je da biva poštovan i slavljen zbog izazivanja konvencionalnih prikaza ženstvenosti.

Breillat snima filmove još od 1970-ih, ali jedini put kada je njen film ušao u konkurenciju na Kanskom festivalu bio je 2007. godine sa filmom „Poslednja ljubavnica“.

Situacija se definitivno menja na globalnom nivou kad su rediteljke u pitanju i nadamo se da će iza nas daleko u prošlosti ostati bolna činjenica da su u periodu od 1946, kad je festival osnovan, do 2001. godine, od 180 nominovanih filmova samo 6 režirale žene – otkrila je jedna francuska studija koja je proučavala rad specijalne komisije zadužene za nominovanje francuskih filmova. 

Da se situacija menja po rediteljke pokazuje činjenica da je ove godine u trci za glavnu nagradu nekoliko žena – Andrea Arnold debituje filmom Bird, Coralie Fargeat dolazi sa filmom The Substance, dokumentaristkinja Payal Kapadia ima igrani film Sve što zamislimo kao svetlost, a Agathe Riedinger učestvuje sa Divlji dijamant.

Fotografije: Pinterest

Uz podršku A1 Pametnog putnog osiguranja i Xiaomi 14 Serije, BURO.Srbija vam donosi priče sa 77. Kanskog filmskog festivala.

*A1 Srbija, deo A1 Grupe, je mreža koja voli planetu, mobilni i ICT operator koji kreira najbolje iskustvo korisnika u savremenom digitalnom dobu.

*Xiaomi 14 Ultra, kreiran u saradnji sa kompanijom Leica, je kamera sa funkcijama mobilnog telefona.